Table of Contents

Country Reports

LM Report 2004

Åëëáäá

ÂáóéêÝò åîåëßîåéò áðü ôï ÌÜéï ôïõ 2003: Ç ÅëëÜäá åðéêýñùóå ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí óôéò 25 Óåðôåìâñßïõ 2003 êáé Ýãéíå ÊñÜôïò ÌÝëïò ôçí 1^ç Ìáñôßïõ 2004. Ç åðéêýñùóç êáèéóôÜ ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí ìÝñïò ôçò ÅëëçíéêÞò Íïìïèåóßáò, óýìöùíá ìå ôï Õðïõñãåßï ¢ìõíáò. Óôéò 7 Éïõëßïõ 2004, ç ÅëëÜäá êáôÝèåóå ôçí áñ÷éêÞ áíáöïñÜ äéáöÜíåéáò óýìöùíá ìå ôï ¢ñèñï 7, ðñéí ôç äçìïóßåõóç ôçò óõíèÞêçò. Óôçí áíáöïñÜ ç ÅëëÜäá ðáñáèÝôåé ôïí áíáèåùñçìÝíï áñéèìü ôùí 1.566.532 ôåìá÷ßùí ðïõ áíôéóôïé÷åß óôéò áðïèçêåõìÝíåò íÜñêåò ôçò êáôÜ ðñïóùðéêïý. Ç ÅëëÜäá Ý÷åé óêïðü íá êñáôÞóåé åíåñãÝò 7.224 íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý ãéá åêðáéäåõôéêïýò óêïðïýò. Ôï 2003, 64.201 ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá íáñêïèåôçìÝíçò ãçò êáèáñßóôçêå óôç Âüñåéá ÅëëÜäá. Ôï 2003, ç ÅëëÜäá áíÝöåñå üôé ðáñåß÷å åðéäïôÞóåéò ýøïõò 4 åêáôïììõñßùí € (5 åêáôïììýñéá $), ãéá åíÝñãåéåò ðïõ áöïñïýí íÜñêåò, ðïóü ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé áõîçìÝíï óå ó÷Ýóç ìå ôï 2002.

ÂáóéêÝò åîåëßîåéò áðü ôï 1999: Ç ÅëëÜäá åðéêýñùóå ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí óôéò 25 Óåðôåìâñßïõ 2003, ôçí ßäéá ìÝñá üðùò êáé ç Ôïõñêßá, óýìöùíá ìå ôç ìåôáîý ôïõò óõìöùíßá ôïõ Áðñéëßïõ ôïõ 2001. Áðü ôï 2000 ìÝ÷ñé ôï 2002, ç ÅëëÜäá êáèÜñéóå 3,7 åêáôïììýñéá ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá íáñêïèåôçìÝíïõ åäÜöïõò. Ç ÅëëÜäá ïëïêëÞñùóå ôçí åêêáèÜñéóç ôùí óõíüñùí ôçò ìå ôç Âïõëãáñßá ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 2001. Ç ÅëëÜäá Ý÷åé óêïðü íá óõíôçñÞóåé áìõíôéêÜ íáñêïðÝäéá óôá óýíïñá ìå ôçí Ôïõñêßá êáé Ýôóé áöáéñåß íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý áðü ôá õðÜñ÷ïíôá íáñêïðÝäéá êáé ôéò áíôéêáèéóôÜ ìå íÜñêåò ï÷çìÜôùí. Ìåôáîý 1999 êáé 2003, ç ÅëëÜäá ðáñåß÷å ðåñéóóüôåñá áðü 7,3 åêáôïììýñéá € óå åðéäïôÞóåéò ãéá åíÝñãåéåò ó÷åôéêÝò ìå íÜñêåò. Áðü ôï 1999, ôïõëÜ÷éóôïí 67 áëëïäáðïß Ý÷ïõí óêïôùèåß Þ ôñáõìáôéóôåß óïâáñÜ áðü íÜñêåò óôçí ÅëëÜäá. Ôï 2003 áíáöÝñèçêáí 12 íÝá ðåñéóôáôéêÜ (10 óêïôþèçêáí êáé 2 ôñáõìáôßóôçêáí).

ÐïëéôéêÞ ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí

Ç ÅëëÜäá õðÝãñáøå ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí óôéò 3 Äåêåìâñßïõ 1997 êáé ôçí åðéêýñùóå óôéò 25 Óåðôåìâñßïõ 2003. Ôïí ßäéï êáéñü, ç Ôïõñêßá êáôÝèåóå ðñïóèÞêç íïìéêïý åããñÜöïõ, åêðëçñþíïíôáò ôçí, áðü ôïí Áðñßëéï ôïõ 2001, óõìöùíßá ìåôáîý ôùí äýï êñáôþí íá ðñï÷ùñÞóïõí ìáæß êáé íá ãßíïõí ÊñÜôç ÌÝëç. Ç óõíèÞêç åíåñãïðïéÞèçêå êáé ãéá ôïõò äýï, ÅëëÜäá êáé Ôïõñêßá, ôçí 1^ç Ìáñôßïõ 2004.^[1]

Ìå ôçí õðïãñáöÞ ôçò ÓõíèÞêçò, ç ÅëëÜäá áíáêïßíùóå üôé ç ÓõíèÞêç èá åðéêõñùíüôáí üôáí ç êáôÜóôáóç ôçò áóöÜëåéáò ôçò ðåñéï÷Þò èá êáëõôÝñåõå êáé üôáí ôá Ýîïäá êáèáñéóìïý ôùí ðáëéþí íáñêïðåäßùí èá êñßíïíôáí áðïäåêôÜ.^[2] Ðñéí áðü áõôü, ç ÅëëÜäá óõììåôåß÷å ùò ðáñáôçñçôÞò óå ðñïðáñáóêåõáóôéêÝò óõíáíôÞóåéò ôùí åñãáóéþí ãéá ôçí ÏôÜâá êáé õðïóôÞñéîå ôï ÓõíÝäñéï Áöïðëéóìïý óôéò óõæçôÞóåéò äéáðñáãìÜôåõóçò ãéá ôéò íÜñêåò. ÌåôÜ ôçí õðïãñáöÞ, ôá ðïëéôéêÜ êüììáôá êáé ç êïéíùíßá ôùí ðïëéôþí óôçí ÅëëÜäá äåí õðïóôÞñéîáí üóï èá Ýðñåðå ôç ó÷åôéêÞ åêóôñáôåßá, ãåãïíüò ðïõ åõèýíåôáé ãéá ôçí ðëçììåëÞ åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý ìÝ÷ñé ôï 2002, ïðüôå äñáóôçñéïðïéÞèçêáí ìç-êõâåñíçôéêÝò ïñãáíþóåéò êáé áõîÞèçêáí ïé äéåèíåßò ðéÝóåéò. Óôéò 19 Ìáñôßïõ 2003 ç ÂïõëÞ ïìüöùíá áðïöÜóéóå ôçí åðéêýñùóç ôçò ÓõíèÞêçò.^[3]

Ç åðéêýñùóç êáèéóôÜ ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí ìÝñïò ôçò ÅëëçíéêÞò Íïìïèåóßáò, óýìöùíá ìå ôï Õðïõñãåßï ¢ìõíáò.^[4] Óôçí áñ÷éêÞ áíáöïñÜ äéáöÜíåéáò ôïõ ¢ñèñïõ 7, ôïí Éïýëéï ôïõ 2004, ç ÅëëÜäá äåí óõìðåñéÝëáâå ëåðôïìÝñåéåò ó÷åôéêÜ ìå ôá áíáãêáßá ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôçò óõíèÞêçò íïìïèåôéêÜ Þ äéïéêçôéêÜ ìÝôñÜ, ïýôå ðáñåß÷å äéåõêñéíßóåéò üóïí áöïñÜ ôïí õðÜñ÷ïíôá ðïéíéêü êþäéêá, óôïí ïðïßï ç ÅëëÜäá èåùñåß üôé ðñïâëÝðïíôáé ïé –áðáéôïýìåíåò áðü ôï ¢ñèñï 9 ôçò ÓõíèÞêçò– ðïéíéêÝò êõñþóåéò ãéá ôéò ðáñáâÜóåéò ôçò ÓõíèÞêçò,.

Ç ÅëëÜäá Ý÷åé óõììåôÜó÷åé óå üëåò ôéò åôÞóéåò óõíáíôÞóåéò ôùí Êñáôþí Ìåëþí áðü ôï 1999 êáé óå üëåò ôéò äéåèíåßò óõíáíôÞóåéò ôçò Äéáñêïýò ÅðéôñïðÞò áðü ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 2000.

Óôéò óõíáíôÞóåéò ôçò Äéáñêïýò ÅðéôñïðÞò ôï ÌÜéï ôïõ 2002, ç ÅëëÜäá Ýäùóå áíáöïñÜ ãéá ôéò áðïèçêåõìÝíåò íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý êáé ôéò åêêáèáñßóåéò ðåñéï÷þí ðïõ åß÷áí íÜñêåò.^[5] Ç ÅëëÜäá Ý÷åé øçößóåé èåôéêÜ õðÝñ üëùí ôùí áðïöÜóåùí ôùí Ãåíéêþí Óõíåëåýóåùí ôùí ÇíùìÝíùí Åèíþí áðü ôï 1997 ðñéí ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí.

Óôéò 7 Éïõëßïõ 2004, ç ÅëëÜäá êáôÝèåóå ôçí áñ÷éêÞ áíáöïñÜ äéáöÜíåéáò ôïõ ¢ñèñïõ 7, ðñéí ôçí ëÞîç ôçò ðñïèåóìßáò óôéò 28 Áõãïýóôïõ 2004, üðïõ åðéâåâáéþíïíôáé óôïé÷åßá ó÷åôéêÜ ìå ôéò áðïèçêåõìÝíåò ðïóüôçôåò íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý, ôïõò ôýðïõò ôùí íáñêþí ðïõ èá äåóìåýóåé ãéá åðéôñåðôïýò óêïðïýò êáé ôïí áñéèìü ôùí íáñêþí óôá íáñêïðÝäéá, ãéá ôá ïðïßá ç ÅëëÜäá åíçìÝñùóå ðñïöïñéêÜ ôá ÇíùìÝíá ¸èíç óôéò 23 Éïõíßïõ 2004.^[6]

Ç ÅëëÜäá åßíáé ìÝëïò ôïõ Äéêôýïõ Áíèñþðéíçò ÁóöÜëåéáò, ôï ïðïßï ðñïùèåß ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí êáé õðïóôçñßæåé ìç-ÊñÜôç ÌÝëç íá óõíõðïãñÜøïõí ôç ÓõíèÞêç. Ç ÅëëÜäá ðÞñå ìÝñïò óå óõíÝäñéá íáñêþí ôçò ðåñéï÷Þò ôïí Éïýíéï ôïõ 1999 (óôçí Êñïáôßá) êáé ôïí Éïýíéï ôïõ 2000 (óôçí Óëïâåíßá). Ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 2001, ç ÅëëÜäá öéëïîÝíçóå óåìéíÜñéï Óõíåñãáóßáò ÅéñÞíçò ôïõ ÍÁÔÏ ãéá ôç äñÜóç óå èÝìáôá íáñêþí óôçí ðåñéï÷Þ.

Óôéò 30 Ïêôùâñßïõ 2003, ç ÅëëçíéêÞ ÅðéôñïðÞ Áíèñùðßíùí ÄéêáéùìÜôùí õéïèÝôçóå ìéá áíÜëõóç, ðéÝæïíôáò ôçí êõâÝñíçóç íá ðñï÷ùñÞóåé óôçí áöáßñåóç üëùí ôùí íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý óôçí ÅëëÜäá, óôçí êáôáóôñïöÞ ôùí áðïèåìÜôùí êáé «ôçí áðüëõôç áðïöõãÞ ôçò ÷ñÞóçò ôïõò», óýìöùíá ìå ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí.^[7]

Ç ÅëëÜäá åßíáé ÊñÜôïò ÌÝëïò ôçò ÓõíèÞêçò ãéá ôá ÓõìâáôéêÜ ¼ðëá (CCW) êáé ôïõ ÔñïðïðïéçìÝíïõ Ðñùôïêüëëïõ ÉÉ. Óõììåôåß÷å óôï ÐÝìðôï ÅôÞóéï ÓõíÝäñéï ôùí Êñáôþí Ìåëþí ãéá ôï Ðñùôüêïëëï ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 2003. ÊáôÝèåóå ôçí åôÞóéá áíáöïñÜ ðïõ áðáéôåßôáé áðü ôï ¢ñèñï 13 ôïõ Ðñùôïêüëëïõ óôéò 12 Íïåâñßïõ 2003. Ç ÅëëÜäá Ý÷åé óõììåôÜó÷åé óôéò åôÞóéåò óõíåëåýóåéò ôùí Êñáôþí Ìåëþí êáé êáôÝèåóå áíáöïñÝò ó÷åôéêÝò ìå ôï Üñèñï 13 ôá ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá. Óå Üëëåò åñãáóßåò ôïõ CCW, ç ÅëëÜäá Ý÷åé õðïóôçñßîåé ôéò äéáðñáãìáôåýóåéò êáé ôçí áðïäï÷Þ ôïõ Ðñùôïêüëëïõ 5 ó÷åôéêÜ ìå ôá õðïëåßììáôá åêñçêôéêþí áðü ðïëÝìïõò.

ÐáñáãùãÞ êáé ÌåôáöïñÜ

Ðñéí ãßíåé ÊñÜôïò ÌÝëïò, ç ÅëëÜäá åöÜñìïæå åðß óåéñÜ åôþí áíáóôïëÞ óôçí ðáñáãùãÞ êáé åîáãùãÞ íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý. Ç íïìïèåóßá äåí Þôáí áðáñáßôçôç ãéá ôçí áíáóôïëÞ, êáèþò õðÞñ÷áí áðáãïñåõôéêÜ äéïéêçôéêÜ ìÝôñá ãéá ôçí áðáéôïýìåíç Üäåéá ðáñáãùãÞò êáé åîáãùãÞò.^[8]

Ç ÅëëÜäá êáôÜ ôï ðáñåëèüí ðáñÞãáãå êáé åîÞãáãå Ýíáí ôïõëÜ÷éóôïí ôýðï íÜñêçò êáôÜ ðñïóùðéêïý, Ýíá áíôßãñáöï ôçò áìåñéêáíéêÞò M16A2. ÅéóÞãáãå åðßóçò íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý áðü ôéò ÇÐÁ ìåôáîý 1971–1981, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí 18.144 ADAM íáñêþí ðõñïâïëéêïý – ðáñáäïìÝíåò ôï 1988, êáé ðåñéóóüôåñåò áðü 30.000 M16, 5.500 M14 êáé íÜñêåò Claymore.^[9]

ÁðïèÞêåõóç êáé ÊáôáóôñïöÞ

Óôçí áíáöïñÜ ôïõ ¢ñèñïõ 7 ôïí Éïýëéï 2004, ç ÅëëÜäá Ýäùóå ôïí áíáèåùñçìÝíï áñéèìü ôùí 1.566.532 áðïèçêåõìÝíùí íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý, ðïõ óõìðåñéëÜìâáíå ðÝíôå ôýðïõò: M2 (214.374), DM31 (794.400), M16 (553.359), M14 (3.895) êáé ADAM êÜëõêåò ðõñïâïëéêïý (504).^[10] Ôï ÌÜñôéï ôïõ 2002, ôïõ Õðïõñãåßï ÅèíéêÞò ¢ìõíáò õðïëüãéóå ôïí áñéèìü ôùí áðïèçêåõìÝíùí óå 1.078.557, ÷ùñßò íá õðïëïãßæïíôáé ïé íÜñêåò ôýðïõ ADAM.^[11] Óôéò óõíáíôÞóåéò ôçò Äéáñêïýò ÅðéôñïðÞò ôïí Éïýíéï ôïõ 2004, ç ÅëëÜäá õðïëüãéóå ôéò áðïèçêåõìÝíåò íÜñêåò óôï óýíïëï ôùí 1.506.028, ÷ùñßò ôéò ADAM.^[12] ÊÜèå âëÞìá ðõñïâïëéêïý ADAM ðåñéÝ÷åé 36 ìåìïíùìÝíåò íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý êáé Ýôóé ôá 504 âëÞìáôá ðïõ åßíáé ôïðïèåôçìÝíá óôçí ÅëëÜäá ðåñéÝ÷ïõí 18.144 íÜñêåò, áíåâÜæïíôáò ôçí ðïóüôçôá óå 1.584.172.

¸÷ïõí åîåôáóôåß äéÜöïñåò ìÝèïäïé êáôáóôñïöÞò ôùí óõëëåãìÝíùí íáñêþí, ìå åðßêåíôñï ôï ðñüâëçìá ôçò ìåôáöïñÜò ôùí íáñêþí óå ÷þñïõò êáôáóôñïöÞò óôï åîùôåñéêü êáé ðïõ áðáéôïýí ôç óõíäñïìÞ ôïõ Ðñáêôïñåßïõ ÓõíôÞñçóçò êáé ÐñïìÞèåéáò ôïõ ÍÁÔÏ. Ç ìÝèïäïò ðïõ ðñïêñßíåôáé õðïëïãßæåôáé íá êïóôßóåé ðåñßðïõ 4 åêáôïììýñéá €, óõí 1 åêáôïììýñéï € ãéá ìåôáöïñÜ (ó÷åäüí 5,7 åêáôïììýñéá $).^[13]

Ç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí ïñßæåé üôé ç ÅëëÜäá ðñÝðåé íá Ý÷åé ïëïêëçñþóåé ôçí êáôáóôñïöÞ ôùí áðïèçêåõìÝíùí íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý ìÝ÷ñé ôçí 1^ç Ìáñôßïõ 2008.

Ç ÅëëÜäá áíáêïßíùóå ôïí Éïýíéï ôïõ 2004 üôé åðéëÝãåé íá êñáôÞóåé ïñéóìÝíï áñéèìü íáñêþí ãéá åêðáéäåõôéêïýò êáé áíáðôõîéáêïýò óêïðïýò, üðùò ðñïâëÝðåôáé áðü ôï ¢ñèñï 3 ôçò ÓõíèÞêçò. Ï áñéèìüò áõôüò õðïëïãßæåôáé óå 7.224, äåäïìÝíïõ üôé ç åðéêåßìåíç åêêáèÜñéóç èá áðáéôÞóåé ôá åðüìåíá ÷ñüíéá óçìáíôéêÞ åêðáéäåõôéêÞ äñáóôçñéüôçôá.^[14] Ç áñ÷éêÞ áíáöïñÜ ôïõ ¢ñèñïõ 7 ðáñÝèåôå ëåðôïìåñþò ôïõò ôýðïõò íáñêþí ðïõ èá êñáôçèïýí ùò åîÞò: Ì2 (1.512), DM31 (1.512), M16 (420) êáé M14 (3.780).^[15]

Ôï ðñüâëçìá ôùí Íáñêþí

Ç ÅëëÜäá óõíôçñåß íáñêïðÝäéá óôéá âüñåéá óýíïñÜ ôçò ìå ôçí Ôïõñêßá, êáôÜ ìÞêïò ôïõ ðïôáìïý ¸âñïõ, áðü ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970. Óôéò 23 Éïõíßïõ 2004, ç ÅëëÜäá áðïêÜëõøå üôé õðÜñ÷ïõí 24.751 íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý (2.162 ôýðïõ Ì2 êáé 22.589 ôýðïõ Ì16) óôá íáñêïðÝäéá ôïõ ¸âñïõ.^[16]

Åðßóçò ç ÅëëÜäá äçìéïýñãçóå íáñêïðÝäéá êáé êïíôÜ óôá óýíïñá ìå ôç Âïõëãáñßá ìåôÜ ôïí Äåýôåñï Ðáãêüóìéï Ðüëåìï. Óå ðåñéï÷Ýò óôçí ¹ðåéñï, óôá âïõíÜ ÃñÜììï êáé Âßôóé óôç Âüñåéá ÅëëÜäá ðáñáìÝíïõí äéÜóðáñôåò íÜñêåò êáé ðïëåìéêÜ åöüäéá ðïõ äåí Ý÷ïõí åêñáãåß (UXO) êáé ÷ñïíïëïãïýíôáé áðü ôïí åëëçíéêü åìöýëéï ðüëåìï (1947 – 1949) êáé ôï 2^ï Ðáãêüóìéï Ðüëåìï. ÐÜíù áðü 40.000 åêôÜñéá (400 ôåôñáãùíéêÜ ÷éëéüìåôñá) óôïí ÃñÜììï êáé Âßôóé èåùñïýíôáé üôé ðåñéÝ÷ïõí íÜñêåò êáé UXO.^[17] ¸íá äçìïóßåõìá ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 2001 áíáöÝñåé ôçí ¹ðåéñï, ôï ÃñÜììï êáé Üëëá âïõíÜ óôç äõôéêÞ Ìáêåäïíßá ùò ðåñéï÷Ýò «÷ùñßò áóöÜëåéá áêüìá ãéá üðïéïí êõêëïöïñåß óôéò ðëáãéÝò ôïõò...».^[18] ÕðÜñ÷ïõí åðßóçò åííÝá ðéèáíÜ íáñêïðÝäéá/UXO óå íçóéÜ ôïõ Áéãáßïõ êáé Üëëåò ðÝíôå ðéèáíÝò ðåñéï÷Ýò óôçí åíäï÷þñá, êáèþò êáé óôï íçóß ÃõÜñïò ðïõ åß÷å ÷ñçóéìïðïéçèåß ùò ðåäßï áóêÞóåùí âïëÞò.^[19]

Óýìöùíá ìå åêðñüóùðï ôïõ Õðïõñãåßïõ ¢ìõíáò, õðïëïãßæåôáé üôé óõíïëéêÜ 41 ðåñéï÷Ýò óôçí ÅëëÜäá åíäÝ÷åôáé íá ðåñéÝ÷ïõí íÜñêåò/UXO, ïé ðåñéóóüôåñåò óôá âïõíÜ ÃñÜììï êáé Âßôóé, åíþ õðÜñ÷ïõí 28 ãíùóôÜ íáñêïðÝäéá óôá ÃñÜììï êáé Âßôóé, ôá ïðïßá èá êáèáñéóôïýí êáé èá ðáñáäïèïýí óôç äçìüóéá ÷ñÞóç.^[20]

Ôá íáñêïðÝäéá óôá óýíïñá ìå ôçí Ôïõñêßá áíáöÝñïíôáé ùò ðëÞñùò ïñéïèåôçìÝíá êáé äçëùìÝíá.^[21] Ôá íáñêïðÝäéá óôá óýíïñá ìå ôç Âïõëãáñßá Ý÷ïõí åðßóçò ÷áñôïãñáöçèåß êáé óçìåéùèåß· óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò, õðÜñ÷ïõí íáñêïèåôçìÝíåò ðåñéï÷Ýò óå áñêåôÜ ìåãÜëç áðüóôáóç áðü ôá óýíïñá.^[22] Ç ÅëëÜäá áíÝöåñå ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 2003 ó÷åôéêÜ ìå ôçí ¹ðåéñï êáé ôç Ìáêåäïíßá üôé «äåí õðÜñ÷ïõí óùóôÜ ïñéïèåôçìÝíá íáñêïðÝäéá óôçí ðåñéï÷Þ êáé ïýôå ÷Üñôåò, åíþ ï áñéèìüò ôùí åðéêßíäõíùí ìç÷áíéóìþí ðïõ ðñÝðåé íá áöáéñåèïýí åßíáé ðïëý ìåãÜëïò.»^[23]

ÅêêáèÜñéóç Íáñêþí

Ôï 2003, 643.201 ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá íáñêïðåäßùí êáèáñßóôçêáí óôç âüñåéï ÅëëÜäá, åêôüò ôùí íáñêïðåäßùí ôïõ ¸âñïõ.^[24] Ôï 2002, êáèáñßóôçêáí 66.000 ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá.^[25]

Óýìöùíá ìå åêðñüóùðï ôïõ Õðïõñãåßïõ ¢ìõíáò ç åêêáèÜñéóç ôùí íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý áðü ôá íáñêïðÝäéá ôïõ ¸âñïõ îåêßíçóå ôï ÓåðôÝìâñéï ôïõ 2003, áìÝóùò ìåôÜ ôçí åðéêýñùóç ôçò ÓõíèÞêçò ÊáôÜñãçóçò ôùí Íáñêþí. Ç ÅëëÜäá óêïðåýåé íá äéáôçñÞóåé áìõíôéêÜ íáñêïðÝäéá óôá óýíïñá ìå ôçí Ôïõñêßá êáé ãé’ áõôü áöáéñåß íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý áðü ôá ìéêôÜ íáñêïðÝäéá êáé ôéò áíôéêáèéóôÜ ìå áíôéáñìáôéêÝò íÜñêåò. Åðßóçìïé áíáöÝñïõí üôé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé «êëáóóéêÝò» áíôéáñìáôéêÝò íÜñêåò, ÷ùñßò ìç÷áíéóìïýò ÷åéñéóìïý. ÌÝ÷ñé ôï ÌÜñôéï ôïõ 2004, 11 íáñêïðÝäéá åß÷áí îáíáóôñùèåß ìå áõôü ôïí ôñüðï. Ìüíï Ýíá íáñêïðÝäéï ðïõ ðåñéåß÷å áðïêëåéóôéêÜ êáé ìüíï íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý ðáñáäüèçêå åíôåëþò åëåýèåñï áðü íÜñêåò. Ôï 2004, ç ÅëëÜäá ðñïãñáììÜôéóå íá êáèáñßóåé/îáíáóôñþóåé Üëëá äÝêá íáñêïðÝäéá óôïí ¸âñï.^[26]

Ôï Õðïõñãåßï ¢ìõíáò ðñïãñáììÜôéóå íá åñåõíÞóåé êáé åêôéìÞóåé ôçí Ýêôáóç ôçò íáñêïèÝôçóçò óôá íçóéÜ ôïõ Áéãáßïõ, óôç ÃõÜñï êáé óå ðÝíôå ðåñéï÷Ýò ôçò åíäï÷þñáò.^[27]

ÅëëÜäá êáé Âïõëãáñßá óõìöþíçóáí ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 1997 íá áöáéñÝóïõí ôéò íÜñêåò áðü ôá êïéíÜ ôïõò óýíïñá. Ç ÅëëÜäá ïëïêëÞñùóå ôç äéá ÷åéñüò åêêáèÜñéóç ôçò äéêÞò ôçò ðëåõñÜò ôùí óõíüñùí ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 2001, ìå õðïëïãéæüìåíï êüóôïò 5,7 åêáôïììýñéá € áðü ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1997 ìÝ÷ñé ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 2001. Åêêáèáñßóôçêáí ôñéÜíôá ïêôþ íáñêïðÝäéá êáé áöáéñÝèçêáí óõíïëéêÜ 16.181 íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý êáé 12.409 áíôéáñìáôéêÝò íÜñêåò. Åßêïóé ðÝíôå áðü ôá íáñêïðÝäéá åëÝã÷èçêáí êáé ðÜëé ôçí ðåñßïäï 2002-2003.^[28]

Ç åêêáèÜñéóç íáñêþí/UXO äéåíåñãåßôáé áðü ôï ÔÜãìá ÅêêáèÜñéóçò Íáñêïðåäßùí, ðïõ óõãêñïôÞèçêå ôï 1954. ÐåñéëáìâÜíåé 16 ïìÜäåò, êÜèå ìßá áðü ôéò ïðïßåò óôåëå÷þíåôáé áðü ïêôþ Üíäñåò êáé Ýíáí Õðåýèõíï Ìç÷áíéêü. ×ñçóéìïðïéïýíôáé ôå÷íéêÝò åêêáèÜñéóçò äéá ÷åéñüò. Ôï 2004, ôÝóóåñéò áðü ôéò ïìÜäåò åñãÜæïíôáí óôá íáñêïðÝäéá ôïõ ¸âñïõ. Ôï 2005, ðÝíôå ïìÜäåò èá áíáðôõ÷èïýí óôïí ¸âñï.^[29] Áðü ôï 1954 ìÝ÷ñé ôï 2002, ç äñáóôçñéüôçôá åêêáèÜñéóçò ôùí íáñêïðåäßùí Ý÷åé ðáñáäþóåé áóöáëÞ ðåñéóóüôåñá áðü 150 ôåôñáãùíéêÜ ÷éëéüìåôñá ãçò, áðïêáëýðôïíôáò 250.000 íÜñêåò êáé Üëëá ðïëåìïöüäéá. Ç ÅëëÜäá áíÝöåñå üôé ìåôáîý 2000 êáé 2003, 3.7 ôåôñáãùíéêÜ ÷éëéüìåôñá íáñêïðåäßùí åêêáèáñßóôçêáí Þ ìåéþèçêáí óå Ýêôáóç, êáé áöáéñÝèçêáí 16.000 íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý êáé 14.000 áíôéáñìáôéêÝò íÜñêåò, åíþ 18.000 UXO êáôáóôñÜöçêáí Þ åîïõäåôåñþèçêáí.^[30]

Ç ðñïèåóìßá ôçò ÅëëÜäáò, üðùò ðñïêýðôåé áðü ôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí, ãéá ôçí åêêáèÜñéóç üëùí ôùí íáñêïèåôçìÝíùí ðåñéï÷þí õðü ôçí êõñéüôçôá Þ åðïðôåßá ôçò åßíáé ç 1^ç Ìáñôßïõ 2014.

ÅðéäïôÞóåéò Åíåñãåéþí Ó÷åôéêþí ìå ÍÜñêåò êáé ÕðïóôÞñéîç

Ôï 2003, óýìöùíá ìå ôï Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí, ç Õðçñåóßá Äéåèíïýò ÁíáðôõîéáêÞò Óõíåñãáóßáò ðáñåß÷å 4.445.216 € (5.029.762 $) óå åëëçíéêÞ ÌÇÊÕÏ, ôç ÄéåèíÞ Ðñùôïâïõëßá Íáñêþí (ÉÌÉ), ãéá åêêáèÜñéóç íáñêþí óôç Âïóíßá êáé Åñæåãïâßíç (1.660.620 €), óôï ÉñÜê (1 åêáôïììýñéï €) êáé Ëßâáíï (84.596 € óôç Íáìðáôßãéá êáé 900.000 € óôï Íüôéï Ëßâáíï).^[31]

ÅðéðëÝïí, ôï ÊÝíôñï Åíåñãåéþí ãéá ÍÜñêåò óôçí Êñïáôßá áíáöÝñåé óôá áñ÷åßá ôïõ äùñåÜ ôçò ÅëëÜäáò ýøïõò KN 6,245 (ó÷åäüí 930 $) ãéá õðïóôÞñéîç èõìÜôùí áðü íÜñêåò.^[32]

Ôï 2002, ç ÅëëÜäá ÷ïñÞãçóå 1.495.846 € (1.421.054 $) óôçí ÉÌÉ ãéá ðñïãñÜììáôá óôç Âïóíßá êáé Åñæåãïâßíç êáé óôï Ëßâáíï, 80.000 $ óôï Åèåëïíôéêü Ôáìåßï ãéá ÕðïóôÞñéîç Åíåñãåéþí Íáñêþí, êáé ãéá ìç÷áíÞìáôá åíôïðéóìïý íáñêþí óôçí Ðñþçí ÃéïõãêïóëáâéêÞ Äçìïêñáôßá ôçò Ìáêåäïíßáò.^[33] Ôï 2001, ç ÅëëÜäá ÷ïñÞãçóå óôçí ÉÌÉ 880.411 € (790,609 $) ãéá áðïíáñêïèåôÞóåéò óôç Âïóíßá êáé Åñæåãïâßíç.^[34]

Ç ÉÌÉ éäñýèçêå ôï 2000. ¸÷åé ïëïêëçñþóåé ðïëëÜ ðñïãñÜììáôá áðïíáñêïèÝôçóçò óôç Âïóíßá êáé Åñæåãïâßíç, îåêßíçóå åíÝñãåéåò áðïíáñêïèÝôçóçò óôï Ëßâáíï ôï 2002 êáé óôï ÉñÜê ôï 2003. Óôç Âïóíßá êáé Åñæåãïâßíç, ç ÉÌÉ Ý÷åé áíáöÝñåé üôé êáèÜñéóå 150.000 ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá óôçí ðåñéï÷Þ Ìðñôóêï, êáèþò êáé 337.467 ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá óôï ÓáñÜãéåâï.^[35] Ôï ÊÝíôñï Åíåñãåéþí ãéá ÍÜñêåò ôçò Âïóíßáò - Åñæåãïâßíçò (BHMAC) áíáöÝñåé üôé ìÝóá óôï 2003 ç ÉÌÉ êáèÜñéóå 55.351 ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá, óå ôñåéò åðé÷åéñÞóåéò, óôá ïðïßá âñÞêå ðÝíôå íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý. Ôï BHMAC áíáöÝñåé üôé ôï 2002, ç ÉÌÉ, óå ôÝóóåñéò åðé÷åéñÞóåéò, êáèÜñéóå 169.665 ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ Ìðñôóêï.^[36] Óôï Ëßâáíï, ç ÉÌÉ áíáöÝñåé ôçí ïëïêëÞñùóç åêêáèÜñéóçò 99.230 ôåôñáãùíéêþí ìÝôñùí êáé ôçí åîïõäåôÝñùóç 288 íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý, 199 áíôéáñìáôéêþí íáñêþí êáé 15 UXO êïíôÜ óôï ÷ùñéü Áñíïýí ôçò ðåñéï÷Þò Íáìðáôßãéá.^[37]

Ôï 2003 üðùò êáé ôï 2002, åéäéêïß áðïíáñêïèÝôçóçò ôïõ Åëëçíéêïý Óôñáôïý óõììåôåß÷áí óôç ÄéåèíÞ Äýíáìç ÕðïóôÞñéîçò Áóöáëåßáò óôï ÁöãáíéóôÜí.^[38] Ïé ¸ëëçíåò óôñáôéùôéêïß ôå÷íßôåò áðïíáñêïèÝôçóçò óõììåôåß÷áí åðßóçò óå åêêáèáñßóåéò íáñêþí óôç Âïóíßá êáé Åñæåãïâßíç, ôï 2002, óôï ðëáßóéï ôçò äéåèíïýò Äýíáìçò Óôáèåñïðïßçóçò. Ôï 2001, ôï Åëëçíéêü ðñïóùðéêü ôçò Äýíáìçò Ðñïóôáóßáò ôïõ Êïóóüâïõ ïñãÜíùóå åêðáéäåõôéêÜ ðñïãñÜììáôá ãéá íôüðéïõò ðïëßôåò ó÷åôéêÜ ìå ôïõò êéíäýíïõò áðü ôéò íÜñêåò.

Ç ÅëëÜäá Ý÷åé öéëïîåíÞóåé óåìéíÜñéá áðïíáñêïèÝôçóçò ôïõ ÍÁÔÏ, ôï ÌÜéï 2000 êáé ôï ÌÜéï 2001. Ôï 1998, ßäñõóå ôï ÐïëõåèíÝò ÊÝíôñï Åêðáßäåõóçò Åðé÷åéñÞóåùí ÕðïóôÞñéîçò ÅéñÞíçò êïíôÜ óôï Êéëêßò óôç âüñåéá ÅëëÜäá, ôï ïðïßï ðåñéëáìâÜíåé ðñïãñÜììáôá åêðáßäåõóçò óå èÝìáôá ðïõ áöïñïýí íÜñêåò êáé äéåèíÝò áíèñùðéóôéêü äßêáéï.^[39]

Èýìáôá Íáñêþí

Äåí õðÜñ÷åé óõëëïãéêüò ìç÷áíéóìüò êáôáãñáöÞò óôïé÷åßùí ó÷åôéêÜ ìå ôá èýìáôá íáñêþí óôçí ÅëëÜäá. Ôï 2003, ôá ÌÌÅ áíÝöåñáí 12 íÝá ðåñéóôáôéêÜ èõìÜôùí áðü íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý, äÝêá íåêñþí êáé äýï ôñáõìáôéþí. Óôéò 4 Éáíïõáñßïõ, äýï ìåôáíÜóôåò áðü ôï Ìðïõñïýíôé óêïôþèçêáí êáé Ýíáò Üëëïò ôñáõìáôßóôçêå óïâáñÜ ìåôÜ ôçí åßóïäü ôïõò óå íáñêïðÝäéï ôïõ ¸âñïõ êïíôÜ óôç Ìáñáóßá.^[40] ¸íáò Óïìáëüò óêïôþèçêå êáé Ýíáò Üëëïò ôñáõìáôßóôçêå óôéò 26 Ìáñôßïõ, åíþ åðôÜ Ðáêéóôáíïß óêïôþèçêáí óôéò 29 Óåðôåìâñßïõ.^[41] ¼ëá ôá èýìáôá ðñïóðáèïýóáí íá åéóÝëèïõí óôç ÷þñá ðåñíþíôáò ôïí ðïôáìü ¸âñï óôï âüñåéï óýíïñï ìå ôçí Ôïõñêßá.

Èýìáôá óõíå÷ßæïõí íá êáôáãñÜöïíôáé ìÝóá óôï 2004. Óôéò 30 ÌáÀïõ, Ýíáò Ìïëäáâüò ìåôáíÜóôçò óêïôþèçêå êáé Ýíáò Üëëïò ôñáõìáôßóôçêå óå íáñêïðÝäéï ôïõ ¸âñïõ, ôï ïðïßï, üðùò áíáöÝñåôáé, Ý÷åé äéðëÞ ðåñßöñáîç êáé ðñïåéäïðïéçôéêÝò ðéíáêßäåò.^[42] Óôéò 5 Áõãïýóôïõ, Ýíáò Ðáëáéóôßíéïò ìåôáíÜóôçò óêïôþèçêå êáé Ýîé Ðáëáéóôßíéïé êáé Ìáñïêéíïß ìåôáíÜóôåò ôñáõìáôßæïíôáé êáèþò åðé÷åéñïýí íá ðåñÜóïõí íáñêïðÝäéá óôá óýíïñá ôïõ ¸âñïõ ìå ôçí Ôïõñêßá.^[43]

Óôéò 15 Ïêôùâñßïõ 2001, äýï êáèáñéóôÝò íáñêþí ôïõ Óôñáôïý óêïôþèçêáí êáôÜ ôç äéÜñêåéá åîïõäåôÝñùóçò ìßáò íÜñêçò êïíôÜ óôï Ðåôñßôóé ôùí Óåññþí, óôá ÂïõëãáñéêÜ óýíïñá.^[44] Ôï ÌÜéï ôïõ 2002 ç ÅëëÜäá áíáöÝñåé üôé áðü ôï 1954, ÷ñïíéÜ ðïõ îåêßíçóáí ïé åðé÷åéñÞóåéò åêêáèÜñéóçò íáñêþí/UXO, 30 ìÝëç ôïõ ðñïóùðéêïý Ý÷ïõí óêïôùèåß êáé 17 Ý÷ïõí õðïóôåß óïâáñü ôñáõìáôéóìü. ^[45] Ìåôáîý 1999 êáé 2002, ôï ÐáñáôçñçôÞñéï Íáñêþí Ý÷åé áíáãíùñßóåé ôïõëÜ÷éóôïí 46 áëëïäáðïýò ðïëßôåò èýìáôá íáñêþí (24 óêïôþèçêáí êáé 26 ôñáõìáôßóôçêáí) óôçí ÅëëÜäá: ôÝóóåñéò óêïôþèçêáí êáé Ýîç ôñáõìáôßóôçêáí ôï 2002, äÝêá óêïôþèçêáí êáé ôÝóóåñéò ôñáõìáôßóôçêáí ôï 2001, ôñåéò óêïôþèçêáí ôï 2000, ðÝíôå óêïôþèçêáí êáé 16 ôñáõìáôßóôçêáí ôï 1999. ÁõôÞ ç óõëëïãÞ óôïé÷åßùí áðü ôá Ýíôõðá êáôÜ ðÜóá ðéèáíüôçôá äåí áíôáðïêñßíåôáé áðüëõôá óôá ðñáãìáôéêÜ óôïé÷åßá ôùí èõìÜôùí.^[46]

Ç ÅëëÜäá Ý÷åé áíáöÝñåé üôé ç ðåñßöñáîç êáé ï ðñïóäéïñéóìüò ôùí íáñêïðåäßùí êáôÜ ìÞêïò ôùí óõíüñùí ìåôáîý ÅëëÜäáò êáé Ôïõñêßáò Ý÷åé êáëõôåñåýóåé êáé ôþñá õðåñðëçñïß ôéò áðáéôÞóåéò ôïõ ÍÁÔÏ. ÂÜóåé ôùí ìåôáíáóôþí ðïõ Ý÷ïõí óõëëçöèåß, ç ÅëëÜäá õðïëïãßæåé üôé áõôÜ ôá ìÝôñá Ý÷ïõí ùò áðïôÝëåóìá ôç ìåßùóç ôùí áôõ÷çìÜôùí áðü íÜñêåò ðåñßðïõ êáôÜ 90%.^[47] Ôá åðßóçìá óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá áíáöÝñïõí üôé áðü ôï 1996, óôá íáñêïðÝäéá áõôÜ, Ý÷ïõí óêïôùèåß 40 Üôïìá êáé 30 Ý÷ïõí ôñáõìáôéóôåß. ^[48]

ÕðïóôÞñéîç ÈõìÜôùí

Ç ÅëëÜäá áíáöÝñåé üôé óôá èýìáôá ôñáõìáôéóìïý áðü íÜñêåò ðáñÝ÷åôáé ðëÞñçò õðïóôÞñéîç ìå óêïðü ôçí áðïêáôÜóôáóÞ ôïõò, ç ïðïßá ðåñéëáìâÜíåé êáé ðñïóèåôéêÝò õðçñåóßåò, ìå üëá ôá Ýîïäá íá êáëýðôïíôáé ìÝóù ôïõ åèíéêïý óõóôÞìáôïò õãåßáò.^[49] Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ðÜíôùò, áí êáé ðáñÝ÷åôáé åðåßãïõóá éáôñéêÞ öñïíôßäá, ÷ùñßò ÷ñÝùóç, áðü ôï åèíéêü óýóôçìá õãåßáò, äåí õðÜñ÷ïõí áðïäåßîåéò üôé åðéäïôïýíôáé ïé ðáñï÷Ýò ðñïóèåôéêþí ìåëþí Þ ïé åðéäéïñèþóåéò ôùí ðñïóèåôéêþí ìåëþí, áëëÜ ïýôå õðÜñ÷ïõí óôïé÷åßá ãéá ìáêñü÷ñïíç öñïíôßäá êáé áðïêáôÜóôáóç.

Ôá ðåñéóôáôéêÜ íáñêþí óôï íüôéï ôìÞìá ôùí óõíüñùí ôïõ ¸âñïõ íïóçëåýïíôáé óõíÞèùò óôï Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Áëåîáíäñïýðïëçò êáé áõôÜ óôï âüñåéï êáé êåíôñéêü ôìÞìá, óôï Ãåíéêü Íïóïêïìåßïõ Äéäõìüôåé÷ïõ êáé óå ÓôñáôéùôéêÜ Íïóïêïìåßá. Éáôñéêü ðñïóùðéêü ôïõ Õðïõñãåßïõ ¢ìõíáò ðáñÝ÷åé Üìåóç éáôñéêÞ âïÞèåéá êáé ôá èýìáôá áðïóýñïíôáé áðü ôï íáñêïðÝäéï áðü ôï ÔÜãìá ÅêêáèÜñéóçò Íáñêïðåäßùí.^[50] Ôï 2003, ôï ÐáñáôçñçôÞñéï Íáñêþí áíáêïßíùóå üôé äåí äéáôßèåíôáé ðñïóèåôéêÜ ìÝëç óôá íïóïêïìåßá ôçò âïñåéïáíáôïëéêÞò ÅëëÜäáò êáé ìåñéêÜ íïóïêïìåßá áíáæçôïýí éäéùôéêÝò åðé÷ïñçãÞóåéò ãéá íá êáëýøïõí ïéêïíïìéêÜ ôçí ðáñï÷Þ ðñïóèåôéêþí ìåëþí. Ôï êüóôïò öñïíôßäáò 15 èõìÜôùí áðü íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý Ý÷åé õðïëïãéóôåß óå € 38.179 ($ 43.200), ðïóü ðïõ áöïñÜ ìüíï íïóçëåõôéêÝò õðçñåóßåò.^[51]

Óôï ÓõíÝäñéï ôïõ Áðñéëßïõ 2004 ðïõ äéïñãÜíùóáí ïé Ãéáôñïß Ôïõ Êüóìïõ (MDM-ÅëëÜò) ó÷åôéêÜ ìå ôçí öñïíôßäá èõìÜôùí áðü íÜñêåò, åêðñüóùðïò ôùí åðéæçóÜíôùí áðü íÜñêåò áíÝöåñå üôé ç ðáñï÷Þ ðñïóèåôéêþí ìåëþí êáé ïé õðçñåóßåò áðïêáôÜóôáóçò âáóßæïíôáé åî’ ïëïêëÞñïõ óôéò öéëÜíèñùðåò ðñïóðÜèåéåò ôïõ éáôñéêïý ðñïóùðéêïý, ôùí ôïðéêþí êïéíïôÞôùí êáé ôçò åêêëçóßáò. Ïé MDM-ÅëëÜò äéåõêñßíéóáí üôé ðïëëïß åðéæÞóáíôåò íáñêþí, ðïõ åéóÝñ÷ïíôáé óôçí ÅëëÜäá ðáñÜíïìá, áéôïýíôåò Üóõëï, áíôéìåôùðßæïõí ðïëýìçíåò öõëáêßóåéò êáé áðÝëáóç. Ïé MDM-ÅëëÜò åðßóçò áíáöÝñïõí üôé ç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí áðáéôåß áðü ôá ÊñÜôç ÌÝëç íá ðñïóôáôåýïõí êáé íá ðáñÝ÷ïõí âïÞèåéá «ãéá ôç öñïíôßäá êáé åðáíÝíôáîç, ôçí êïéíùíéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ åíóùìÜôùóç ôùí èõìÜôùí íáñêþí...».^[52] Ôï ÖåâñïõÜñéï ôïõ 2004, óõíåñãÜôçò ôïõ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí Ýãñáøå óôïí ôüôå Õðïõñãü Åîùôåñéêþí, Ãéþñãï ÐáðáíäñÝïõ, õðåíèõìßæïíôáò ôéò õðï÷ñåþóåéò ôçò ÅëëÜäáò âÜóåé ôçò ÓõíèÞêçò, êáé ôçí Ýëëåéøç ðáñï÷þí ðñïò ôá åðéæþíôá èýìáôá ôùí íáñêþí óôçí ÅëëÜäá.

ÌÝëïò ôïõ Åëëçíéêïý Óõìâïõëßïõ ôùí Ðñïóöýãùí åíçìÝñùóå üôé äåí õðÜñ÷ïõí óáöåßò ïäçãßåò éáôñéêÞò õðïóôÞñéîçò ìåôÜ ôçí ðáñï÷Þ ôçò ðñþôçò åðåßãïõóáò öñïíôßäáò. Äåí õðÜñ÷åé åðßóçìç ïäçãßá ïéêïíïìéêÞò âïÞèåéáò êáé ðñüóèåóå üôé óõíÞèùò ÷ñåéÜæåôáé ðïëëÞ ðñïóðÜèåéá êáé áñêåôüò ÷ñüíïò ìÝ÷ñé ôá Üôïìá íá óõëëÝîïõí ôá áðáñáßôçôá ðïóÜ ãéá ôéò õðçñåóßåò ðïõ äåí êáëýðôïíôáé. Ôï ðñïóùðéêü ôùí íïóïêïìåßùí, ïé ìç êõâåñíçôéêÝò ïñãáíþóåéò êáé Üëëïé, êáôÜ êÜðïéïí ôñüðï áíáëáìâÜíïõí ôçí áíáæÞôçóç ðüñùí ãéá ôçí êÜëõøç ôùí ðåñáéôÝñù åîüäùí. Ôá èýìáôá íáñêþí áðïôåëïýí åîáéñåôéêÜ åõÜëùôç êáôçãïñßá áéôïýíôùí Üóõëï, äåäïìÝíïõ üôé äåí õðÜñ÷ïõí êÝíôñá õðïäï÷Þò êáôÜëëçëá ãéá ôç öñïíôßäá ôïõò. Ôï ìÝëïò ôïõ ÅÓÐ óõìðëÞñùóå üôé ïé åðéæÞóáíôåò äõóêïëåýïíôáé õðåñâïëéêÜ íá ëåéôïõñãÞóïõí, êáèþò áíôéìåôùðßæïõí åêôüò ôùí éáôñéêþí ðñïâëçìÜôùí êáé ðñïâëÞìáôá óôÝãáóçò êáé ðüñùí.^[53]

Áðü ôïõò äþäåêá áéôïýíôåò Üóõëï ðïõ Ý÷ïõí ÷Üóåé Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá ìÝëç êáé åßíáé åããåãñáììÝíïé óôï Åëëçíéêü Óõìâïýëéï ôùí Ðñïóöýãùí, ïé ðÝíôå ôñáõìáôßóôçêáí óôá íáñêïðÝäéá ôïõ ¸âñïõ. Óôï ÓõíÝäñéï ôùí MDM-ÅëëÜò, ôï Åëëçíéêü ãñáöåßï ôçò ÕðÜôçò Áñìïóôåßáò ôùí ÇíùìÝíùí Åèíþí åîÝöñáóå ìå ôç óåéñÜ ôïõ áíçóõ÷ßá ó÷åôéêÜ ìå ôçí öñïíôßäá ôùí åðéæçóÜíôùí áðü íÜñêåò. Ôï 2004, ç ÄÁÄÁ (ÄéåèíÞò ÁíáðôõîéáêÞ ÄñÜóç & ÁíÜðôõîç) êáé ï åñåõíçôÞò ôïõ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí äéïñãÜíùóáí óõíáíôÞóåéò ìå ôï Õðïõñãåßï Õãåßáò, óôçí ðñïóðÜèåéá íá éäñõèåß Ýíá ÊÝíôñï Ôñáýìáôïò ãéá åðéæÞóáíôåò áðü íÜñêåò, êáèþò êáé óõæçôÞóåéò ìå ôïí Ãåíéêü ÃñáììáôÝá ôïõ Õðïõñãåßïõ Äçìïóßáò ÔÜîçò ãéá ôçí ðéèáíüôçôá åãêáèßäñõóçò åíüò áíèñùðéóôéêïý êáèåóôþôïò ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðéóôïýí ôá ðåñéóôáôéêÜ áôüìùí ðïõ õðÞñîáí èýìáôá íáñêþí, êáé ïé ïðïßïõ åßíáé óõíÞèùò áéôïýíôåò Üóõëï Þ «ðáñÜíïìïé ìåôáíÜóôåò». Ìçíýìáôá õðïóôÞñéîçò êáèþò êáé êÜðïéåò äåóìåýóåéò ïéêïíïìéêÞò åíßó÷õóçò äüèçêáí áðü ôéò ðñåóâåßåò ôïõ ÊáíáäÜ, ôçò Ïëëáíäßáò, ôçò Íïñâçãßáò êáé ôùí ÇÐÁ.

Ìç-ÊõâåñíçôéêÝò Ïñãáíþóåéò

Ìåôáîý 2003 – 2004, ïé äçìïóéïãñáöéêÝò áíáöïñÝò –êáé êáôÜ óõíÝðåéá ç åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý– áõîÞèçêáí óçìáíôéêÜ, ùò åðáêüëïõèï ôçò åðéêýñùóçò ôçò ÓõíèÞêçò ÊáôÜñãçóçò ôùí Íáñêþí áðü ôçí ÅëëÜäá, ôùí áíáêïéíþóåùí ãéá ôçí åêêáèÜñéóç ôùí íáñêïðåäßùí ôïõ ¸âñïõ, ôùí åíåñãåéþí ôùí ÌÇÊÕÏ êáé ôùí ó÷åôéêþí ïñãáíþóåùí.^[54] Óå äéåèíÝò åðßðåäï, ÂñåôáíéêÝò åèíéêÝò ñáäéïöùíéêÝò õðçñåóßåò áíÝöåñáí ôï ÄåêÝìâñéï 2003 êáé ôïí ÉáíïõÜñéï 2004 üôé ç ÅëëÜäá åßíáé ç ìüíç ÷þñá ôçò ÅÅ ðïõ Ý÷åé íáñêïðÝäéá óôá óýíïñÜ ôçò êáé üôé óôïõò äñüìïõò ôçò ÁèÞíáò óõíáíôÜ êáíåßò áâïÞèçôïõò åðéæÞóáíôåò áðü íÜñêåò. ÊáôÜ ôá ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá ç äñáóôçñéüôçôá ôùí ÌÇÊÕÏ êõìÜíèçêå óå ó÷åôéêÜ ÷áìçëÜ åðßðåäá.

Ôï ÖåâñïõÜñéï ôïõ 2004, ìéá íÝá ÅëëçíéêÞ ÌÇÊÕÏ, ç ÄéåèíÞò ÁíáðôõîéáêÞ ÄñÜóç & ÁíÜðôõîç (ÄÁÄÁ), Ýãéíå ìÝëïò ôïõ ICBL êáé îåêßíçóå åêóôñáôåßá ó÷åôéêÞ ìå ôéò íÜñêåò. Ç ÄÁÄÁ Ýèåóå óôï åðßêåíôñï ôçò äñáóôçñéüôçôÜò ôçò ôç äõóìåíÞ èÝóç ôùí åðéæçóÜíôùí áðü íÜñêåò óôçí ÅëëÜäá êáé åñãÜæåôáé ãéá ôçí ßäñõóç åíüò ÊÝíôñïõ Ôñáýìáôïò åîåéäéêåõìÝíïõ íá áíôáðïêñßíåôáé óôéò áíÜãêåò ôïõò. Ôïí Áðñßëéï ôïõ 2004, ïé MDM-ÅëëÜò äéïñãÜíùóáí ôï ÓõíÝäñéï «Åìåßò Åíäéáöåñüìáóôå – ÁíèñùðéóôéêÞ ðáñÝìâáóç ãéá èýìáôá íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý» óôçí Áëåîáíäñïýðïëç, êïíôÜ óôá íáñêïðÝäéá ôïõ ¸âñïõ üðïõ óõìâáßíïõí ó÷åäüí üëïé ïé ôñáõìáôéóìïß. Ôá ÌÌÅ Ýêáíáí åêôåíåßò áíáöïñÝò óôï ÓõíÝäñéï, ðñïóäßäïíôáò óôï ðñüâëçìá ôùí íáñêþí ôç ìåãáëýôåñç äçìïóéïðïßçóç ôùí ôåëåõôáßùí åôþí..^[55]

Ôï 2002, ïé MDM-ÅëëÜò äéåíÞñãçóáí Ýñåõíá ó÷åôéêÜ ìå ôá èýìáôá íáñêþí, âáóéóìÝíç óå ðñïçãïýìåíá äçìïóéïãñáöéêÜ äçìïóéåýìáôá êáé óôéò áíáöïñÝò ôïõ ÐáñáôçñçôÞñéïõ Íáñêþí, ç ïðïßá óõìðåñéëáìâÜíåôáé óôéò äçìïóéåýóåéò ó÷åôéêÜ ìå èýìáôá íáñêþí.^[56] Ïé MDM-ÅëëÜò îåêßíçóáí ôçí ðñþôç åêóôñáôåßá ðïëéôþí åíÜíôéá óôá íáñêïðÝäéá ôï 1997, óôï ðëáßóéï ôçò äéåèíïýò óõíÜíôçóçò «Êïýñäïé óôçí ÅëëÜäá». ¸óôåéëå åðéôñïðÞ óôçí ôåëåôÞ õðïãñáöÞò ôçò ÓõíèÞêçò ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí óôçí ÏôÜâá ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 1997. ÓõìðëçñùìáôéêÝò åíÝñãåéåò óõìðåñéÝëáâáí Ýíáí áãþíá êáëáèïóöáßñéóçò õðÝñ ôùí èõìÜôùí íáñêþí ôçò Âïóíßáò ôï 1998 êáé ðåñéóôáóéáêÜ êåßìåíá ãéá íá äçìïóéïðïéçèåß ç ðáñïõóßá ôùí íáñêïðåäßùí óôçí ÅëëÜäá,^[57] êáèþò êáé äåëôßá ôýðïõ êáôÜ ôï 2003 óõã÷áßñïíôáò ôçí êõâÝñíçóç ãéá ôçí åðéêýñùóç ôçò ÓõíèÞêçò.

---

[1]. Ç óõìöùíßá ìåôáîý ÅëëÜäáò êáé Ôïõñêßáò, ç ïðïßá áíáêïéíþèçêå óôéò 6 Áðñéëßïõ 2001, áíáãíùñßóôçêå åõñÝùò ùò êáéíïôüìïò êáé ùò èåôéêü ìÝóï ãéá íá åðéôåõ÷èåß ðëÞñçò óõììåôï÷Þ óôç ÓõíèÞêç ÊáôÜñãçóçò Íáñêþí, óå ó÷Ýóç ìå ôéò éóôïñéêÝò äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí äýï ÷ùñþí. Âë. ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2000, óåë. 828-829.
[2]. Âë. ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2000, óåë. 766.
[3]. Ç åðéêýñùóç äçìïóéåýôçêå ùò Íüìïò 2999/2002 óôçí Åöçì. ôçò ÊõâåñíÞóåùò óôéò 8 Áðñéëßïõ 2002.
[4]. ÓõíÝíôåõîç ôïõ ÔáãìáôÜñ÷ç Âáóßëç ÌáêñÞ, Äéåýèõíóç ÐïëéôéêÞò ¢ìõíáò, ÔïìÝáò Äéåèíïýò Äéêáßïõ, Ðñïóùðéêü ÅëëçíéêÞò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò.
[5]. Âë. ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2000, óåë. 558-560
[6]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 7, 7 Éïõëßïõ 2004 (ï ÷ñüíïò áíáöïñÜò äåí áíáöÝñåôáé), êáé ðñïöïñéêü ìÞíõìá áðü ôï Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí óôïí Ãåíéêü ÃñáììáôÝá ôùí ÇíùìÝíùí Åèíþí, ÍÝá Õüñêç, 23 Éïõíßïõ 2004.
[7]. E-mail áðü ôïí Äñ. Íéêüëáï Óéôáñüðïõëï, Íïìéêü Åêðñüóùðï, ÅëëçíéêÞ ÅèíéêÞ ÅðéôñïðÞ ãéá ôá Áíèñþðéíá Äéêáéþìáôá, 26 Öåâñïõáñßïõ 2004.
[8]. ÓõíÝíôåõîç ìå ôïõò ÐñÝóâç ÓôåöÜíïõ, Íßêï ÊáíÝëëï êáé ÓõíôáãìáôÜñ÷ç ÉùÜííç Ôóßìá, Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí, ÁèÞíá, 13 Öåâñïõáñßïõ 2001. Ç áíáóôïëÞ åîáãùãÞò Üñ÷éóå ôï 1994, åíþ ç áíáóôïëÞ ðáñáãùãÞò óõíäÝèçêå ìå ôç ÄñÜóç Óõíåñãáóßáò ôçò ÅõñùðáúêÞò ÅðéôñïðÞò ôïõ 1997. Âë. ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 1999, óåë. 710, ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2000, óåë. 767, êáé ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2001, óåë. 829.
[9]. Âë. ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 1999, óåë. 710
[10]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 7, 7 Éïõëßïõ 2004, óåë. 1.
[11]. ÓõíÝíôåõîç ôïõ ÔáãìáôÜñ÷ç Êùíóôáíôßíïõ ÊáëáôæÞ êáé ôïõ Óôñáôçãïý ÁèáíÜóéïõ Êùöïý, Äéåýèõíóç Ìç÷áíéêïý, ÊåíôñéêÜ Ãñáöåßá ÃåíéêÞò ¢ìõíáò, Õðïõñãåßï ÅèíéêÞò ¢ìõíáò, ÁèÞíá, 31 Ìáñôßïõ 2003.
[12]. Âë. ÄÞëùóç ôçò ÅëëÜäáò, ÄéáñêÞò ÅðéôñïðÞ ÊáôáóôñïöÞò ÁðïèçêåõìÝíùí, Ãåíåýç, 24 Éïõíßïõ 2004.
[13]. Âë. Üíùèåí. Âë. åðßóçò óõíÝíôåõîç Ôáãì. Âáóßëç ÌáêñÞ, Ðñïóùðéêü ÅëëçíéêÞò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò, 30 Ìáñôßïõ 2004.
[14]. ÄÞëùóç ôçò ÅëëÜäáò, ÄéáñêÞò ÅðéôñïðÞ ãéá çí ÊáôáóôñïöÞ ôùí ÁðïèçêåõìÝíùí, Ãåíåýç, 24 Éïõíßïõ 2004, óõíÝíôåõîç ìå ôïí Ôáãì. Âáóßëç ÌáêñÞ, Äéåýèõíóç ÐïëéôéêÞò ¢ìõíáò, ÔïìÝáò Äéåèíïýò Äéêáßïõ, Ðñïóùðéêü ÅëëçíéêÞò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò, 30 Ìáñôßïõ 2004.
[15]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 7, 7 Éïõëßïõ 2004, óåë. 2, ðñïöïñéêü ó÷üëéï ôïõ Õðïõñãåßïõ Åîùôåñéêþí óôï Ãåíéêü ÃñáììáôÝá ôùí ÇíùìÝíùí Åèíþí, ÍÝá Õüñêç, 23 Éïõíßïõ 2004.
[16]. Âë. Üíùèåí.
[17]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 13 ÔñïðïðïéçìÝíïõ Ðñùôïêüëëïõ ÉÉ CCW, Ó÷åäéáóìüò Å, 12 Íïåìâñßïõ 003.
[18]. Óôáýñïò Ôæßìáò «ÆùíôáíÜ íáñêïðÝäéá áìáõñþíïõí ôçí åéñÞíç» ÊáèçìåñéíÞ (çìåñÞóéá åöçìåñßäá), 22 Ïêôùâñßïõ 2001. Äåßôå åðßóçò ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2002, óåë. 559.
[19]. ÓõíÝíôåõîç ôïõ ÔáãìáôÜñ÷ç Âáóßëç ÌáêñÞ, Ðñïóùðéêü ÅëëçíéêÞò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò, 30 Ìáñôßïõ 2004. ÁõôÜ ôá ðéèáíÜ íáñêïðÝäéá UXO äåí õðÜñ÷ïõí óå ðñïçãïýìåíåò åðßóçìåò åëëçíéêÝò áíáöïñÝò.
[20]. Âë. Üíùèåí (19).
[21]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 13 ÔñïðïðïéçìÝíïõ Ðñùôïêüëëïõ ÉÉ CCW, Ó÷åäéáóìüò Â, 12 Íïåìâñßïõ 2003, âë. ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2003, óåë. 523.
[22]. ÓõíÝíôåõîç ìå ôïõò ÐñÝóâç ÓôåöÜíïõ, Íßêï ÊáíÝëëï êáé ÓõíôáãìáôÜñ÷ç ÉùÜííç Ôóßìá, Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí, ÁèÞíá, 13 Öåâñïõáñßïõ 2001.
[23]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 13 ÔñïðïðïéçìÝíïõ Ðñùôïêüëëïõ ÉÉ CCW, Ó÷åäéáóìüò Â, 12 Íïåìâñßïõ 2003.
[24]. ÓõíÝíôåõîç ôïõ ÔáãìáôÜñ÷ç Âáóßëç ÌáêñÞ, Ðñïóùðéêü ÅëëçíéêÞò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò, 30 Ìáñôßïõ 2004.
[25]. ÓõíÝíôåõîç ôïõ ÔáãìáôÜñ÷ç Êùíóôáíôßíïõ ÊáëáôæÞ êáé ôïõ Óôñáôçãïý ÁèáíÜóéïõ Êùöïý, Äéåýèõíóç Ìç÷áíéêïý, ÊåíôñéêÜ Ãñáöåßá ÃåíéêÞò ¢ìõíáò, Õðïõñãåßï ÅèíéêÞò ¢ìõíáò, ÁèÞíá, 31 Ìáñôßïõ 2003.
[26]. Óõíåíôåýîåéò ìå ôïõò ÔáãìáôÜñ÷ç Âáóßëç ÌáêñÞ, Ðñïóùðéêü ÅëëçíéêÞò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò, 30 Ìáñôßïõ 2004 êáé ÉùÜííç ÁíäñåÜäç, Ðñþôïò Óýìâïõëïò, ÔïìÝáò Áöïðëéóìïý, Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí, ÁèÞíá, 30 Ìáñôßïõ 2004, «ÓôñáôéùôéêÝò äõíÜìåéò åðáíáôïðïèåôïýíôáé áíáôïëéêÜ», Athens News, (åâäïìáäéáßá åöçìåñßäá), 7 Íïåìâñßïõ 2003.
[27]. ÓõíÝíôåõîç ôïõ ÔáãìáôÜñ÷ç Âáóßëç ÌáêñÞ, Ðñïóùðéêü ÅëëçíéêÞò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò, 30 Ìáñôßïõ 2004.
[28]. Âë. Üíùèåí.
[29]. ÔçëåöùíéêÞ óõíÝíôåõîç ìå ôïí ÔáãìáôÜñ÷ç Âáóßëç ÌáêñÞ, Ðñïóùðéêü ÅëëçíéêÞò ÅèíéêÞò ¢ìõíáò,11 Áõãïýóôïõ 2004. Ðáñïõóßáóç ôïõ Ôáãì. ÉùÜííç ×ñéóôïãéÜííç, ÄéáñêÞò ÅðéôñïðÞ ÊáôáóôñïöÞò ÁðïèçêåõìÝíùí, Ãåíåýç, 30 Ìáßïõ 2002.
[30]. Ðáñïõóßáóç ôïõ Ôáãì. Êùíóôáíôßíïõ ÊáëáíôæÞ, ÄéáñêÞò ÅðéôñïðÞ ÅêêáèÜñéóçò Íáñêþí, Åêðáßäåõóç Êéíäýíïõ Íáñêþí êáé Ôå÷íïëïãßåò Åíåñãåéþí Íáñêþí, Ãåíåýç, 28 ÌáÀïõ 2002, Ãñáöåßá Óõíä. Ìç÷áíéêþí, Ãåíéêü Ðñïóùðéêü, «Åã÷åéñÞìáôá ÁðïíáñêïèÝôçóçò óôïí Åëëçíéêü Óôñáôü», ÌÜéïò 2002, óåë. 4 (öõëëÜäéï ðïõ äéáíåìÞèçêå óôéò óõíáíôÞóåéò ôçò Äéáñêïýò ÅðéôñïðÞò ôï ÌÜéï 2002).
[31]. ÓõíÝíôåõîç ôïõ ÉùÜííç ÁíäñåÜäç, Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí, 30 Ìáñôßïõ 2004. Ç ôéìÞ óõíáëëÜãìáôïò 1€ = 1.131 $ ÇÐÁ, ÷ñçóéìïðïéÞèçêå êáè’ üëï ôï 2003. Ïìïóðïíäéáêü Áðüèåìá ôùí ÇÐÁ, «ÊáôÜóôáóç Ôéìþí ÓõíáëëÜãìáôïò (ÅôÞóéá),» 2 Éáíïõáñßïõ 2004.
[32]. CROMAC, «ÁíáöïñÜ ÅêðëÞñùóçò Ó÷åäßïõ ÅêêáèÜñéóçò Íáñêþí óôï Ýäáöïò ôïõ Êñïáôéêïý ÊñÜôïõò êáé ÊáôáíÜëùóçò Ðüñùí óôï 2003» ÉáíïõÜñéïò 2004, óåë. 19. ÔéìÞ ÓõíáëëÜãìáôïò 1 $ = 6.7 KN.
[33]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 13 ÔñïðïðïéçìÝíïõ Ðñùôïêüëëïõ ÉÉ CCW, Ó÷åäéáóìüò Å, 12 Íïåìâñßïõ 2003, e-mail ôïõ ÉùÜííç ÁíäñåÜäç, Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí, 11 Áõãïýóôïõ 2004. ÔéìÞ ÓõíáëëÜãìáôïò 1 € = 0.95 $ ÇÐÁ ðïõ õðïëïãßóôçêå óôá óôïé÷åßá ôïõ 2002. Ïìïóðïíäéáêü Áðüèåìá ôùí ÇÐÁ, «ÊáôÜóôáóç Ôéìþí ÓõíáëëÜãìáôïò (ÅôÞóéá),» 6 Éáíïõáñßïõ 2003.
[34]. Email ôïõ ÉùÜííç ÁíäñåÜäç, Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí, 11 Áõãïýóôïõ 2004. Ç ÉÌÉ áíáöÝñåé üôé åéóÝðñáîå 889.214 € ìÝóá óôï 2001. Email áðü ÉÌÉ ðñïò HRW, 30 Éïõëßïõ 2004. ÔéìÞ ÓõíáëëÜãìáôïò 1 € = 0.898 $ ÇÐÁ ðïõ õðïëïãßóôçêå óôá óôïé÷åßá ôïõ 2001. Ïìïóðïíäéáêü Áðüèåìá ôùí ÇÐÁ, «ÊáôÜóôáóç Ôéìþí ÓõíáëëÜãìáôïò (ÅôÞóéá),» 29 Áðñéëßïõ 2002.
[35]. «ÐñïãñÜììáôá – Âïóíßá», éóôïóåëßäá ÉÌÉ, www.demining.gr, ðñüóâáóç óôéò 9 Éïõëßïõ 2004.
[36]. BHMAC, «ÁíáöïñÜ ÁðïíáñêïèåôÞóåùí êáé Üëëùí Åíåñãåéþí Íáñêþí ãéá ôï 2003», 7 Áðñéëßïõ 2004, ÐáñáñôÞìáôá 2 êáé 3.
[37]. Email áðü ÉÌÉ ðñïò HRW, 30 Éïõëßïõ 2004. Óôï Ëßâáíï, Ý÷åé áíáöåñèåß üôé ç ÉÌÉ êáèÜñéóå 47.000 ôåôñáãùíéêÜ ìÝôñá êáé åîïõäåôÝñùóå 213 íÜñêåò êáôÜ ðñïóùðéêïý, ôÝóóåñéò áíôéáñìáôéêÝò íÜñêåò êáé åííÝá UXO êïíôÜ óôï Áñíïýí. «Ôï Áñíïýí áðïíáñêïèåôÞèçêå ìåôÜ áðü ÅëëçíéêÞ åðé÷åßñçóç 80 çìåñþí» Daily Star (ËéâáíÝæéêç åöçìåñßäá), 17 Éïõíßïõ 2004.
[38]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 13 ÔñïðïðïéçìÝíïõ Ðñùôïêüëëïõ ÉÉ CCW, Ó÷åäéáóìüò F, 12 Íïåìâñßïõ 2003.
[39]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 13 ÔñïðïðïéçìÝíïõ Ðñùôïêüëëïõ ÉÉ CCW, Ó÷åäéáóìüò Â, 10 Äåêåìâñßïõ 2001.
[40]. «ÌåôáíÜóôåò óêïôþèçêáí óôá óýíïñá», ÊáèçìåñéíÞ, 7 Éáíïõáñßïõ 2003.
[41]. «ÌåôáíÜóôçò óêïôþèçêå óå íáñêïðÝäéï», Athens News, 28 Ìáñôßïõ 2003 êáé Catherine Boitard, «Ôá ÅëëçíéêÜ íáñêïðÝäéá óçìáßíïõí èÜíáôï ãéá ðïëëïýò ðáñÜíïìïõò ìåôáíÜóôåò», Agence France-Presse, 23 October 2003.
[42]. «ÍÜñêç óêïôþíåé ðáñÜíïìï ìåôáíÜóôç ðïõ ðñïóðáèåß íá åéóÝëèåé óôçí ÅëëÜäá áðü ôçí Ôïõñêßá», Associated Press, 30 ÌáÀïõ 2004.
[43]. «ÍÜñêç óêïôþíåé ìåôáíÜóôç óôá ÅëëçíéêÜ óýíïñá», Athens News, 6 Áõãïýóôïõ 2004. Ìéá Üëëç äçìïóßåõóç ôïõ ßäéïõ ðåñéóôáôéêïý áíáöÝñåé üôé Ýíáò ìåôáíÜóôçò óêïôþèçêå, ôÝóóåñéò ôñáõìáôßóôçêáí êáé äýï äåí õðÝóôçóáí ôñáýìáôá. «Ðáëáéóôßíéïò óêïôþèçêå óå Ýêñçîç óôá óýíïñá ÅëëÜäáò – Ôïõñêßáò, Agence France-Presså, 5 Áõãïýóôïõ 2004.
[44]. «ÍÜñêç óêïôþíåé áîéùìáôéêïýò», Athens News, 19 Ïêôùâñßïõ 2001: Óôáýñïò Ôæßìáò, «ÅíåñãÜ ÍáñêïðÝäéá ñß÷íïõí óêéÝò óôçí ÅéñÞíç», ÊáèçìåñéíÞ, 22 Ïêôùâñßïõ 2001.
[45]. Ðáñïõóßáóç ôïõ Ôáãì. Êùíóôáíôßíïõ ÊáëáíôæÞ, ÄéáñêÞò ÅðéôñïðÞ ÅêêáèÜñéóçò Íáñêþí, 28 ÌáÀïõ 2002.
[46]. Ãéá ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôá ðåñéóôáôéêÜ, âë. ðñïçãïýìåíåò åêäüóåéò Áíáöïñþí ôïõ Ðáñáôçñçôçñßïõ ôùí Íáñêþí.
[47]. Ðáñïõóßáóç ôïõ Ôáãì. Êùíóôáíôßíïõ ÊáëáíôæÞ, ÄéáñêÞò ÅðéôñïðÞ ÅêêáèÜñéóçò Íáñêþí, 28 Ìáßïõ 2002.
[48]. «ÌåôáíÜóôçò óêïôþèçêå áðü Ýêñçîç óå íáñêïðÝäéï óôá ÅëëçíéêÜ óýíïñá», Agence Presse-France (ÁèÞíá), 30 ÌáÀïõ 2004.
[49]. ÁíáöïñÜ ¢ñèñïõ 13 ÔñïðïðïéçìÝíïõ Ðñùôïêüëëïõ ÉÉ CCW, Ó÷åäéáóìüò Â, 12 Íïåìâñßïõ 2003, 12 Ìáñôßïõ êáé 11 Äåêåìâñßïõ 2002. Âë. ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2002, óåë. 561.
[50]. Óçìåéþóåéò óõíåñãÜôç Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí, ÓõíÝäñéï «Åìåßò Åíäéáöåñüìáóôå - ÁíèñùðéóôéêÞ ðáñÝìâáóç ãéá èýìáôá íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý», Áëåîáíäñïýðïëç, 24 Áðñéëßïõ 2004.
[51]. Âë. ÁíáöïñÜ Ðáñáôçñçôçñßïõ Íáñêþí 2003, óåë. 525.
[52]. Ãéáôñïß Ôïõ Êüóìïõ – ÅëëÜò, «Óýíôïìç ÁíáöïñÜ», ÓõíÝäñéï «Åìåßò Åíäéáöåñüìáóôå -ÁíèñùðéóôéêÞ ðáñÝìâáóç ãéá èýìáôá íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý», Áëåîáíäñïýðïëç, 24 Áðñéëßïõ 2004. Ôï ðáñÜñôçìá åßíáé áðü ôï ¢ñèñï 6 ôçò ÓõíèÞêçò ÊáôÜñãçóçò ôùí Íáñêþí.
[53]. ÓõíÝíôåõîç ìå åêðñüóùðï ðïõ åðéèõìåß íá ðáñáìåßíåé áíþíõìïò, ÁèÞíá, ÖåâñïõÜñéïò 2004.
[54]. ÄçìÞôñçò Íáíïýñçò, «ÁêñùôçñéáóìÝíåò Åëðßäåò», Åëåõèåñïôõðßá (çìåñÞóéá åöçìåñßäá), 9 Íïåìâñßïõ 2003. ×ñÞóôïò ÆÝñâáò, «ÁðïíáñêïèÝôçóç ôþñá», Åëåõèåñïôõðßá, 9 Íïåìâñßïõ 2003. ÄçìÞôñçò Íáíïýñçò, «ÐáñÜíïìç ÆùÞ, ÐáñÜíïìïò ÈÜíáôïò», Åëåõèåñïôõðßá, 9 Íïåìâñßïõ 2003. ÔÜêçò Êáìðßëçò, «Ïé éêÝôåò ôïõ ¸âñïõ», Ôá ÍÝá (çìåñÞóéá åöçìåñßäá), 24 Éáíïõáñßïõ 2004. Ðñüóèåôá Üñèñá äçìïóéåýôçêáí êáé óôéò äýï åöçìåñßäåò ôï ÖåâñïõÜñéï ôïõ 2004. Ìáñßëõ ÌáñãùìÝíïõ, «ÍáñêïðÝäéá óôá óýíïñá», Cover Story (ðåñéïäéêü), Éïýíéïò 2004.
[55]. Çëßáò Ìáñïýôóçò, «ÍáñêïèåôçìÝíá üíåéñá», ¸èíïò (çìåñÞóéá åöçìåñßäá), 18 Áðñéëßïõ 2004. «ÍÝåò åêêëÞóåéò íá áðïíáñêïèåôçèïýí ôá óýíïñá», ÊáèçìåñéíÞ, 26 Áðñéëßïõ 2004, Íôßíá ÂáãåíÜ, «Èá êáèáñßóïõí ôá APL áðü ôïí ¸âñï», Åëåõèåñïôõðßá, 27 Áðñéëßïõ 204.
[56]. ÊÜèõ ÔæéëéâÜêç, «Ç ÅëëÜäá èá êáèáñßóåé ôá íáñêïðÝäéá ôïõ ¸âñïõ ðñéí ôçí Ôïõñêßá», Athens News, 30 Ìáñôßïõ 2002.
[57]. Èåüöéëïò Ñüæåíìðåãê, «ÍáñêïðÝäéá óôçí ÅëëÜäá», IANSA news, 6 Öåâñïõáñßïõ 2002.